İzale-i şüyu veya ortaklığın giderilmesi davası temelde paydaşlar tarafından paylaşılamayan bir malın taraflarca paylaşılması sonucu ile tamamlanan dava türüdür. Bu davanın açılması için öncelikle paylı(müşterek) veya elbirliği(iştirak) (Elbirliğiyle mülkiyet kanunda istisnai olarak var olan bir mülkiyet türüdür sadece MİRAS ORTAKLIĞI, edinilmiş mallarda (evlilik birliği içerisinde) kazanılan mallarda, aile ortaklığı hallerinde ve adi ortaklık sonucunda mevcut hale gelebilmektedir.) ile mülkiyete konu olan taşınır veya taşınmaz bir malın varlığı gerekmektedir.. Burada paydaşlardan her biri istediği zaman bu malın üzerindeki ortaklığın son bulmasını ve kişisel mülkiyete çevrilmesini mahkemeden isteyebilir. Bu davanın sonucunda tarafların hepsi için benzer sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Yani paylaşım isteyen davacı için de davalı taraf için de sonuç aynıdır ortaklığın son bulması. Bu davada görevli mahkeme taşınmazlar için taşınmazın bulunduğu sulh hukuk mahkemesidir.
Bu davayı açan davacının mal üzerinde payı olan herkese karşı açması gerekmektedir. Bütün paydaşların davaya katılımı sağlanmalıdır. Eğer mal üzerinde payı olan ancak davalı olarak gösterilmemiş bir kimse varsa bu kimse davaya dahil edilmeden davaya devam edilmez.
Ortaklığın giderilmesi iki şekilde mümkün olabilmektedir. Ya aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesi ya da satış suretiyle ortaklığın giderilmesi
Aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesinde taraflardan birinin istemi yeterlidir. Taraflardan biri bu yolu talep ederse mahkeme öncelikle aynen taksim şartlarına bakmaktadır. Eğer aynen taksim şartları mevcutsa taşınmaz tarafların payları oranında paylaştırılarak ortaklık giderilir. Ancak bölündüğü taktirde değerinde büyük azalmalar meydana gelen taşınmazlarda aynen taksim yoluna gidilmez. Aynen taksim sonucunda paydaşlara düşen taşınmazlar arasında farklar olması durumunda ivaz karşılığında denkleştirme yapılarak aynen taksime devam edilir.
Eğer aynen taksim mümkün değilse veya taraflar satış yolunu tercih ettiyse mahkeme bu ortaklığa satış suretiyle son verir. Taşınmaz malın satışı, mahkeme vasıtasıyla değil satış memurluğu veya icra dairesi marifetiyle yapılır. Satış açık arttırma yoluyla yapılmalıdır. Ancak tüm paydaşlar bir araya gelerek satışın ortaklar arasında yapılması hususunda oybirliğiyle anlaştıkları takdirde satış yalnızca ortaklar arasında yapılır. Söz konusu taşınmaz üzerinde bir bütünleyici parçanın(tesis, bina vb) bulunması ve bu parçanın kime ait olduğunun çekişmeli olduğu durumlarda satış yapılmadan önce o parçanın kime ait olduğunun sabit olması gerekmektedir. Bu nedenle bunun tespiti için ayrı bir dava açılması gerekmektedir. Bu davaya muhdesatın aidiyetinin tespiti davasıdenmektedir. Bu dava sonuçlanması izaleyi şüyu davasına bekletici mesele yapılır.
Sonuç olarak paylı veya elbirliği şeklinde mülkiyete tabi olan mal üzerinde taraflardan birinin isteği sonucunda bu mal üzerindeki ortaklık son bulur ve ferdi mülkiyete geçilir. Tarafların bunu istemesi için bir hak düşürücü süre bulunmamaktadır her zaman bu istenebilir. Dava yapısı itibariyle değiştirici yenilik doğuran bir davadır. Davayı açmaya yetkili olanlar ortaklardan herhangi biridir. Miras ortaklığının giderilmesi durumunda vasiyeti yerine getirme görevlisi bu davayı açamaz. Mahkeme eğer satış yolu ile bu ortaklığa son verdiyse satış memurluğu veya icra dairesi tarafından satış yapılır ve satış bedeli taraflara paylaştırılır.
ESKİŞEHİR AVUKAT HMY HUKUK