İCRA TAKİBİ NEDİR
İcra takibi temelde alacaklının borçludan alacağını tahsil edememesi durumunda bu alacağını devlet kanalı ile tahsil etmeye çalışmasıdır. İcra takipleri ilamlı ve ilamsız takip olmak üzere iki çeşittir. İlam bir davanın mahkemece nasıl hükme bağlandığını gösteren belgedir. Yani mahkemenin vermiş olduğu kararlar ilam olarak nitelendirilir. İlamsız takip için ise tarafların arasında yapmış olduğu sözleşme, senet, protokol gibi belgeler ile yapılabilir. Bunlardan hariç olarak herhangi bir belge olmadan dahi ilamsız icra takibi yapılabilmektedir.
İcra takibinin başlatılması için öncelikle alacaklının icra dairesine dilekçe ile icra takibi başlatma talebinde bulunması gerekir bu dilekçe ile beraber alacaklı alacağının dayanağı olan belgeyi de icra dairesine vermelidir. Sonrasında icra dairesi bir ödeme emri hazırlayarak borçluya gönderir. Borçlu ödeme emrini tebliğ aldığında itiraz süresi başlar
İLAMSIZ İCRA TAKİBİ
Bu takip yoluna sadece para ve teminat alacakları yönünden başvurulabilir. Eğer alacağın konusu para veya teminattan başka bir şey ise o zaman ilamsız icra yoluna gidilmez bu alacak için ilk önce mahkemede dava açılması gerekir. Bu dava sonucundaki ilama dayanarak ilamlı takip yapılmalıdır. Bu takip yolu Kendi içerisinde Genel haciz yolu ile takip, kambiyo senetlerine göre haciz ve kiralanan taşınmazın tahliyesine dair takip olarak ayrılmaktadır. Olayın özelliklerine göre hangi yol ile takip yapılacağına karar verilir.
GENEL HACİZ YOLU İLE TAKİP
Genel haciz yolu ile takipte elinde senet, sözleşme gibi herhangi bir belgesi olamayan kişi başvurabilir. Bu takip türünde borçlu ödeme emrini aldıktan sonra 7 gün içerisinde itiraz edebilir. Borçlunun yapacağı itiraz ile takip durur bu itiraza karşı 6 ay içerisinde icra mahkemelerinde itirazın kaldırılması davası veya 1 yıl içerisinde asliye hukuk mahkemesinde itirazın iptali davası açılabilir. Bu takip yolunda genel yetkili icra dairesi borçlunun yerleşim yeridir. Ancak taraflar herhangi bir yeri yetkili kılabilmektedir. Ayrıca icra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olmadığı için kesin yetki hali değildir bu nedenle yetkisiz icra dairesinde de takip başlatılabilir yetkisiz icra dairesinde yapılan takibe karşı süresinde yetki itirazı gelmemesi durumunda takibi başlatan icra dairesi yetkili hale gelmektedir. Bunlar yanında İİK m50 de yetki ile ilgili HMK’da belirtilen hükümlerin kıyas yolu ile tatbik edileceği yazmaktadır.
Genel haciz yolu ile idare veya yabancı devlet aleyhine ilamsız icra takibi yoluna başvurulamamaktadır.
Alacaklının başvurması üzerine icra dairesi 3 gün içerisinde ödeme emrini hazırlar bu ödeme emrinde neler bulunacağı İİK m.60’da düzenlenmiştir. Buna göre
- Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere takip talebindeki kayıtları
- Borcun ve takip giderlerinin 7 gün içinde icra dairesine ait, ödeme emrinde yazılı olan banka hesabına ödenmesi ihtarı
- Borçlunun ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde imzaya veya borca itiraz edebileceği ihtarı
- 7 gün içerisinde mal beyanında bulunma ihtarı
- 7 gün içinde borç ödenmezse ya da itiraz edilmezse cebri icraya devam edileceği ihtarı
- İcra müdürünün mühür ve imzası ödeme emrinde bulunmalıdır.
Ödeme emrini alan borçlu icra dairesine yapacağı itiraz ile takibi durdurur. Borçlunun borcun tamamına veya borcun bir kısmına itiraz etmesi de mümkündür. Alacaklının itirazın kaldırılması davası açmasını durumunda borçlu itiraz sebepleri ile bağlıdır ancak bu bağlılık kuralı sadece icra mahkemesinde görülen itirazın kaldırılmasının istenmiş olması durumunda geçerlidir. . itiraz süresi 7 gündür. .Bu süre içerisinde takibe itiraz etmeyen borçlunun aynı süre içerisinde borcunu ödemesi veya mal beyanında bulunması gerekir. Ancak kanun bazı hallerde borçluya sonradan itiraz etme hakkı tanımıştır. Bu itiraz normal itiraz gibi icra dairesine değil icra mahkemesine yapılmaktadır. Buna göre İtiraz konusunda süresini kaçırmış olan borçluya gecikmiş itirazda bulunma yetkisinin tanınabilmesi için borçlunun kusuru olmadan bir engel ve mazeret nedeni ile itiraz etmemiş olması gerekmektedir. Borçlunun kusuruna dayanmamalı ve onun iradesi dışında bir sebep olmalıdır. yapılacak gecikmiş itirazlar paraya çevirme işlemlerinin bitmesine kadar yapılabilmektedir.
Gecikmiş itiraz konusunda borçlunun ödeme emrine itiraz etmesine engel olan nedenin ortadan kalmasından itibaren üç gün içerisinde itiraz etmesi gerekmektedir. Engelin ortadan kalktığı tarihten itibaren üç günlük sürede yapılmayan gecikmiş itiraz geçerli değildir. Ve icra mahkemesinde süre aşımından reddedilmektedir.
Alacaklı bu itirazlara karşı 6 ay içerisinde icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını isteyebilir. İcra mahkemesinin verdiği itirazın kaldırılması kararı sonrası takip kaldığı yerden davam eder ancak mahkemenin verdiği bu karar maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmediği için borçlu genel mahkemelerde borçlu olmadığına dair dava açabilir.
Alacaklının bir diğer itirazı bertaraf etme yolu ise asliye hukuk mahkemesinde açacağı itirazın iptali davasıdır bu dava sonucunda verilen karar kesin hüküm teşkil ettiğinden aynı konu ile alakalı başkaca bir dava açılamaz ve mahkemenin verdiği karara göre takibe devam edilir veya takip ortadan kalkar.
KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ HACİZ YOLU İLE TAKİP
Bu yola başvurulması için alacaklının elinde usulüne uygun düzenlenmiş bir kambiyo senedi bulunmalıdır. Kambiyo senetleri kanunda poliçe, bono ve çek olmak üzere sınırlı olarak sayılmıştır. Alacaklı bunlar dışında her hangi bir kıymetli evraka (tahvil, banka mevduat sertifikası) dayanarak bu yola başvuramamaktadır. Eğer kambiyo senedi yoksa veya senet unsurları tam taşımıyorsa bu yol ile takip başlatılamaz sadece elindeki belge ile genel haciz yoluna başvurulabilir.
SENETTE BULUNMASI GEREKEN ZORUNLU UNSURLAR
1. “Bono” veya “Emre Yazılı Senet” İbaresi
2. Belirli Bir Bedeli Kayıtsız/Şartsız Ödeme Vaadi
3. Lehtar (Kendisine Veya Emrine Ödenecek Kimsenin Adı, Soyadı Ya Da Ticaret Unvanı)
4. Senedin Düzenleme Tarihi
5. Düzenleyenin İmzası
Bu unsurları taşıyan bir senet senet vasfını taşımaktadır.
Elinde yukarıdaki zorunlu unsurları taşıyan bir senet olan olan alacaklı elindeki senet ile beraber icra dairesinden takip açabilmektedir. Bu takip için senedin aslının icra dairesine bırakılması gerekmektedir. Borçlulara da senedin bir örneği gönderilmelidir.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda takip talebini alan icra dairesi bir ödeme emri hazırlayıp borçluya gönderir bu ödeme emrinde
- Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere takip talebindeki kayıtları
- Borcun ve takip giderlerinin 10 gün içinde icra dairesine ait, ödeme emrinde yazılı olan banka hesabına ödenmesi ihtarı
- Borçlunun ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde imza kendisine ait olmadığını ayrıca ve açıkça bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi aksi halde imzanın kendisine ait sayılacağı ve imzasını haksız yere inkar ederse, alacağın %10’u oranında para cezasına ve ayrıca icra inkar tazminatına mahkum edileceği ve icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair karar getirmediği taktirde takibe devam olunacağı
- Takip dayanağı, kambiyo senedi niteliğinde değilse 5 gün içerisinde icra mahkemesine şikayet yoluna başvurması gerektiği.
- 5 gün içerisinde borçlu olmadığı, borcun itfa edildiği veya süre verildiği, alacağın zamanaşımına uğradığı ya da icra dairesinin yetkisiz olduğu yönünde bir itirazı varsa bunları sebepleri ile birlikte icra mahkemesine bildirmesi ve icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair bir karar getirmesi aksi halde takibe devam olunacağı
- borç ödenmezse ya da itiraz edilmezse ve ya itiraz edilip reddedilmesi durumunda mal beyanında bulunması mal beyanında bulunulmazsa hapizle tazyik edileceği ihtar olunur
kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda genel haciz yolunda olduğu gibi itiraz bütün süreci durdurmaz. Satış harici bütün işlemler devam etmektedir. Bu nedenle alacaklı borçlunun malları üzerine haciz koydurabilir. Bu takip yolunda itirazlar icra mahkemesine yapıldığından icra mahkemesi hem itirazların yapıldığı hem de itirazların incelendiği mercidir.
KİRALANAN TAŞINMAZIN İLAMSIZ İCRA YOLU İLE TAHLİİYESİ
Bu yola istisnai yollarda başvurulabilir kanunda iki şekilde başvurulması öngörülmüştür bunlar kira bedelinin ödenmemesi ve kira süresinin sonra ermesidir.
-Borcun ödenmemesinden dolayı tahliye talepli icra takibi
Bu haciz yolunda takip talebi ile iki şey istenir bunlar ödenmeyen kira bedellerinin ödenmesi ve kiralanan taşınmazın tahliyesidir. Bu takip yolunda da Takip talebi, ödeme emrinin tebliği, takibin kesinleşmesi, haciz, satış ve paraların paylaştırılması aşamaları mevcuttur farklı olarak birde taşınmazın tahliyesi bakımından tahliye kısmı bulunmaktadır.
Takip talebini alan icra dairesi borçluya gönderilmek üzere bir ödeme emri düzenler Buna göre Kiracının ödeme emrine itiraz süresi; 6 aydan kısa süreli kiralarda 3 gün, 6 aydan uzun süreli kiralarda 7 gündür. Ödeme emrinde kiracının; 7 gün içinde itiraz edebileceği, 30 gün içerisinde ise (kira borcu ve fer'ilerini) ödeme yapması gerektiği aksi halde kira sözleşmesinin feshedileceği ve kiralananın tahliye edileceği ödeme emri ile ihtar edilir. Süresinde itiraz edilmediği takdirde takibin kira alacağına ilişkin kısmı kesinleşir ve alacaklı haciz talep edebilmektedir.
Tahliye işlemi ise ödeme süresi olan 30 günlük sürenin bitiminden 6 ay içerisinde icra mahkemesinden kiracının tahliyesine karar verilmesini isteyebilir. İcra mahkemesinin, kiracının ödeme emrine itiraz etmediğini ve süresi içerisinde ödeme yapmadığını tespit etmesi halinde tahliye kararı verecektir. Tahliye ilamı ile kiracı taşınmazdan icra yolu ile zorla çıkartılır. Ancak bu 30 günlük süre içerisinde kira borcu ve ferileri ödenmişse icra takibi son bulur ve taşınmazın tahliyesi talep edilemez.
-Kira sözleşmesinin sona ermesinden dolayı icra takibi
Bu takip yoluna başvurabilmek için alacaklının elinde yazılı bir kira sözleşmesi ve yazılı tahliye taahhüdünün bulunması gerekmektedir. Kira süresinin bitmesinin ardından 1 ay içerisinde icra dairesinden kiracının tahliyesini gerçekleştirmek için takip yapılmalıdır. İcra müdürü bu takip talebinin akabinde borçluya tahliye emri düzenleyip gönderir. Bu tahliye emrinde taşınmazın 15 gün içerisinde tahliye edilmesi kiranın yenilendiğine ya da uzatıldığına ilişkin bir itirazı varsa bunu 7 gün içerisinde icra dairesine bildirmesi itirazda bulunmaz veya taşınmazı tahliye etmezse zorla tahliye edileceği yazmaktadır. Bu takip yolunnda icra mahkemesinden bir tahliye kararı alınmadan tahliye gerçekleştirilebilmektedir.
Ayrıca tahliyesi istenen taşınmazda kiracıdan başka bir üçüncü kişi bulunuyorsa ve bu üçüncü kişi işgalde haklı olduğuna dair resmi bir belge gösteremiyorsa derhal tahliye edilir. Ancak kiracının altsoy ve üstsoyu kan ve kayın hısımlığı yönünden ikinci dereceye kadar akrabaları üçüncü kişi sayılmazlar ve kiracı gibi tahliye edilirler.
ESKİŞEHİR AVUKAT HMY HUKUK